Begroting 2026 in Schaarbeek: tussen ambitieuze investeringen en hernieuwd gebruik van reserves

Bij de goedkeuring van haar begroting voor 2026 heeft de gemeente Schaarbeek 60 miljoen euro uitgetrokken voor investeringen, terwijl ze haar reserves aanspreekt om een structureel tekort aan te vullen. Deze keuze illustreert de dubbele druk die op de Brusselse gemeenten weegt: voldoen aan de groeiende behoeften op het vlak van infrastructuur en sociale diensten zonder het financiële evenwicht in het gedrang te brengen.

Een begroting in een meerjarig traject

Woensdag werd de begroting 2026 van Schaarbeek unaniem goedgekeurd door de MR-PS-Ecolo/Groen-LB meerderheid, in overeenstemming met het beheersplan 2025-2027 opgesteld door de gemeentelijke meerderheid. Het doel is duidelijk: een begroting in evenwicht in 2027, na een overgangsjaar met voorlopige twaalfden. Volgens Vincent Vanhalewyn, Eerste Schepen belast met Begroting, zal de gemeente vanaf¹ januari 2026 geen onderbreking van haar overheidsfinanciën kennen, wat de geloofwaardigheid van het financiële traject versterkt. De stemming in de begrotingscommissie verliep zonder grote incidenten, wat de cohesie binnen de meerderheid illustreert. Het traject is echter gebaseerd op strakke aannames: gematigde groei van de belastinginkomsten, beheersing van de beleidsuitgaven en, opnieuw, gebruik van opgebouwde reserves.

Gerichte investeringen in openbare ruimten en voorzieningen voor jonge kinderen

Van de 60 miljoen euro die geprogrammeerd is voor 2026, zijn drie vlaggenschipprojecten goed voor meer dan 15 miljoen euro: 6,5 miljoen euro voor de bouw van een nieuwe crèche, 1,5 miljoen euro voor het bestratingsplan en 1,2 miljoen euro voor de renovatie van de atletiekpiste van Terdelt. Concreet moet de crèche tegemoet komen aan de groeiende vraag naar kinderopvangplaatsen voor kinderen onder de drie jaar, die momenteel onder het Brusselse gemiddelde ligt. Het trottoirplan moet de toegankelijkheid en de veiligheid voor voetgangers verbeteren in een dichtbevolkte stedelijke omgeving. Ten slotte weerspiegelt de vernieuwing van de atletiekpiste de wens om lokale sport en verenigingen te promoten. Dit investeringsprogramma werd opgesteld na overleg met de wijken in het kader van een uitgebreid participatief proces. Deze investeringen maken deel uit van een gemeentelijk beleid om de levenskwaliteit en aantrekkelijkheid van de wijk te verbeteren en tegelijkertijd tegemoet te komen aan de verwachtingen van de buurtbewoners en de buurtverenigingen.

OCMW onder druk en fiscale aanpassing

De begroting voor 2026 voorziet in 17 miljoen euro extra voor het OCMW om het hoofd te bieden aan de toename van het aantal mensen dat van werkloosheid is uitgesloten en geen andere middelen heeft. In de praktijk weerspiegelt deze stijging de impact van de hervormingen van de federale werkloosheidsverzekering, waardoor sommige begunstigden buiten het socialebeschermingsstelsel vallen. Hoewel deze extra kosten de financiën van de gemeenten voorlopig niet verder hebben uitgehold, waarschuwde Vanhalewyn dat een nieuwe financiële injectie nodig kan zijn voor het einde van 2026. Tegelijkertijd zullen de lokale belastingen licht stijgen, deels gecompenseerd door het niet vervangen van sommige personeelsleden die met pensioen gaan. Deze besparingsmaatregelen voor het personeel zullen echter waarschijnlijk een negatief effect hebben op de kwaliteit van de dienstverlening, vooral bij de lokale politie en de administratieve diensten. Het probleem van de aanwerving van gekwalificeerd personeel, vooral bij de lokale politie, blijft onopgelost. Uiteindelijk zal de uitdaging erin bestaan een evenwicht te bewaren tussen solidariteit en efficiëntie in de openbare diensten.

Reserves en financiële duurzaamheid: een tijdelijke hefboom?

Net als de voorbije jaren doet Schaarbeek een beroep op zijn reserves om het tekort van 2026 aan te vullen, een procedure die voorkomt dat kosten moeten worden overgedragen, maar die de gemeentelijke financiële “matras” verzwakt. De reserves, die zijn opgebouwd tijdens voorgaande winstgevende jaren, zijn een vangnet dat wordt gewaardeerd door managers, maar het herhaaldelijke gebruik ervan doet vragen rijzen over de duurzaamheid van het model. In dichtbevolkte stedelijke gebieden, waar de demografische druk en de infrastructuurbehoeften constant zijn, wordt het riskant om onbeperkt op deze liquide middelen te vertrouwen. Naburige gemeenten, zoals Sint-Gillis en Elsene, passen soortgelijke mechanismen toe, wat wijst op een structurele trend in Brussel. Bij gebrek aan een aanzienlijke verhoging van de gewestelijke of federale dotaties, zouden de lokale overheden op middellange termijn gedwongen kunnen worden om hun investeringsbeleid te herzien of om de lokale belastingbetalers zwaarder te belasten. Verkozenen overwegen ook om diensten tussen naburige gemeenten te bundelen.

Vooruitzichten en uitdagingen voor lokaal bestuur

Op het niveau van het Brussels Gewest staan de gemeentebegrotingen niet op zichzelf: de politieke stabiliteit en de bevoegdheidsverdeling tussen de beleidsniveaus hebben een rechtstreekse invloed op de budgettaire manoeuvreerruimte. De alliantie MR-PS-Ecolo/Groen-LB in Schaarbeek is een van de weinige meerderheden die vijf politieke families verenigt, wat het in principe gemakkelijker maakt om snel beslissingen te nemen. Maar deze pluraliteit kan ook leiden tot pijnlijke arbitrage wanneer de stemmen verschillen over de te financieren prioriteiten. In de komende maanden zullen de verkozenen de economische en sociale indicatoren (inflatie, werkloosheid, subsidieaanvragen) op de voet moeten volgen om hun koers bij te sturen. De Schaarbeekse gemeenteraadsleden volgen ook de experimenten met begrotingssamenwerking in Vorst en Anderlecht. Tot slot zouden de hernieuwing van de mandaten in 2024 en de samenstelling van een nieuwe Brusselse regering de kaarten kunnen herschudden op het vlak van intergemeentelijke samenwerking, meer bepaald inzake de financiering van de OCMW’s en het beheer van gemeenschappelijke infrastructuur.

Standpunten van de oppositie en lokale spelers

De debatten over de begroting van 2026 bleven niet beperkt tot de gemeentelijke meerderheid. De oppositie, met name de gekozen leden van de PTB en de Défi-partij, hekelden het “buitensporige gebruik van reserves” en oordeelden dat de belastingverhoging te voorzichtig was om volledig tegemoet te komen aan sociale behoeften. Sommige gemeenteraadsleden drongen aan op de noodzaak van een structurele financieringsstrategie, zonder de kwaliteit van de openbare diensten op te offeren, terwijl de bewonersverenigingen de investeringen in trottoirs toejuichten, maar betreurden dat er geen projecten voor groene ruimten of de renovatie van sociale woningen waren. Uiteindelijk verdedigde de meerderheid een compromis dat “realistisch” werd geacht in een onzekere economische context, maar de politieke clans houden de uitvoering van de begroting nauwlettend in de gaten.