Een “Free Palestine” slogan op de kerststal op de Grote Markt: nieuwe controverse in Brussel

Zaterdagavond werd er pro-Palestijnse graffiti gespoten op de kerststal op de Grote Markt in Brussel. Deze laatste daad van vandalisme is de laatste in een reeks incidenten en wakkert het debat aan over de plaats van kunst, religie en politiek in de feestelijke openbare ruimte van de hoofdstad.

Een protestactie gebaseerd op een feestelijk symbool

Onbekenden spoten zaterdagavond de slogan “Free Palestine” op het witte zeil rond de kerststal op de Grote Markt, sinds begin december 2025 het hart van de Plaisirs d’Hiver. De Brusselse Major Events-teams lieten de boodschap snel verwijderen en de Brusselse politie maakte proces-verbaal op. In minder dan een jaar tijd is deze kerststal al het doelwit geweest van soortgelijke daden: diefstal van het hoofd van het kindje Jezus, gegooide verf en felle kritiek. De gemeentelijke veiligheidsdiensten hebben extra agenten ingezet en tijdelijke camera’s geïnstalleerd rond de scène om verdere incidenten te voorkomen.

Een kooi tussen christelijke traditie en sociale moderniteit

Dit kinderbedje, dat werd ingehuldigd bij de lancering van het evenement Plaisirs d’Hiver 2025, breekt met de traditionele figuurtjes: elk personage heeft een gezicht dat is gemaakt van een kleurrijke stof. Achter deze artistieke vooringenomenheid zat het doel om voorbijgangers bewust te maken van de onzekerheid van het leven: ongeveer 9.000 mensen slapen op straat in Brussel, waaronder tientallen kinderen. “We wilden de mensen met Kerstmis herinneren aan de realiteit van degenen die buitengesloten zijn, soms recht onder onze ramen”, legt Benoît Lobet, decaan van Brussel-Centrum, uit. Met deze eigentijdse behandeling wilde de Stad religieuze traditie en sociaal engagement combineren, maar de esthetische originaliteit kristalliseerde onbegrip en afwijzing uit.

Politieke controverse en kerkelijke steun

De voorzitter van de MR-partij, Georges-Louis Bouchez, aarzelde niet om de spot te drijven met de gekleurde taferelen en vergeleek ze met “zombies”. Voor verschillende politieke leiders verdraait de installatie de Geboorte en ondermijnt het een heilig christelijk symbool. Aan de andere kant heeft de plaatselijke kerk het project goedgekeurd en benadrukt dat het in overeenstemming is met de waarden van solidariteit. Deken Benoît Lobet wees erop dat het initiatief vooral bedoeld was om een stem te geven aan de meest kwetsbaren. Deze breuk tussen politieke en religieuze spelers is een bredere weerspiegeling van het Belgische dilemma over secularisme, artistieke onafhankelijkheid en de plaats van religie in de publieke arena.

Stedelijke veiligheid en bescherming van openbare werken

Na de tagging heeft de Stad Brussel maandag de bewaking rond de kerststal opgevoerd, met verhoogde patrouilles, verwijderbare barrières en meer verlichting ’s nachts. Sommige van deze maatregelen waren al van kracht na de diefstal van het hoofd van Jezus aan het begin van de maand. In de praktijk blijft hun effectiviteit beperkt door de vastberadenheid van kleine groepen vandalen, vaak gemaskerd. Burgemeester Philippe Close riep op tot “kalmte” en benadrukte het belang om de bewegingsvrijheid te garanderen en tegelijkertijd de artistieke en culturele installaties te beschermen. Uiteindelijk zal de vraag over de kosten van deze beveiligingen moeten worden besproken door de gemeenteraad.

Het debat aangaan: kunst, politiek en openbare ruimte

Afgezien van het incident wordt de rol van openbare kunst ter discussie gesteld. Moet het een feestelijke esthetiek behouden of een politieke boodschap van solidariteit uitdragen? Voor sommige deskundigen illustreert de Brusselse kerststal de “fossilisatie” van de traditie, zoals Caroline Sägesser van CRISP opmerkt. Anderen zien het als een laboratorium voor de toe-eigening van burgers, waardoor de stemmen van de buitengeslotenen gehoord kunnen worden. Maar het invoegen van een geopolitieke slogan in een kerstdecor roept vragen op: waar begint burgerlijke expressie en eindigt politieke uitbuiting?

Open vragen en vooruitzichten

Er blijven een aantal vragen over: wie zijn precies de daders van deze pro-Palestijnse tags? Doen ze dit om een humanitaire zaak te steunen of om de lokale politiek aan te wakkeren? Is de samenwerking tussen de stad en de kerk voldoende om een dergelijke verduistering van een religieus symbool te legitimeren? Tot slot, dreigt de regelmatige toevoeging van berichten en kritiek de oorspronkelijke sociale boodschap over uitsluiting niet te overstemmen? Met Kerstmis nog maar een paar dagen voor de boeg is de crisis rond de kerststal op de Grote Markt vooral een teken van een verdeelde stad, waar kunst, geloof en politiek elkaar in de haren vliegen.